مسیر چین و ایران یکی از پرترافیکترین و مهمترین مسیرهای وارداتی برای بازرگانان ایرانی است. بیش از ۳۰ درصد کالاهای وارداتی ایران از چین تأمین میشوند و همین موضوع باعث شده مسیرهای حمل، قوانین و چالشهای موجود در این مسیر اهمیت ویژهای پیدا کند.
در ظاهر، واردات از چین آسان بهنظر میرسد، اما واقعیت این است که هر مرحله از حمل—from کارخانه تا بندر چین، از مسیر دریایی یا زمینی و سپس ترخیص در گمرک ایران—دارای ریسکها و مشکلات خاص خود است.
در ادامه، مهمترین چالشها و خطراتی که واردکنندگان باید در مسیر حمل کالا از چین به ایران بشناسند، بررسی میکنیم.
۱. نوسانات شدید قیمت حمل؛ مشکل همیشگی واردکنندگان
یکی از بزرگترین دردسرهای مسیر چین و ایران، نوسان نرخ حمل دریایی و هوایی است.
عوامل مؤثر بر این نوسان عبارتاند از:
- تغییرات جهانی نرخ سوخت
- کمبود کانتینر در فصلهای اوج حمل
- تحریمها و محدودیتهای کشتیرانی
- ازدحام بنادر چین
- افزایش تقاضا برای مسیرهای آسیایی
این نوسانات میتوانند هزینه تمامشده کالا را تا چند برابر افزایش دهند و برنامهریزی واردکنندگان را مختل کنند.
۲. تأخیر در بارگیری و تخلیه؛ از شلوغی بنادر تا کمبود کشتی
بندرهای بزرگ چین—مانند نینگبو، شنژن و شانگهای—معمولاً با ترافیک سنگین مواجه هستند.
مشکلات رایج:
- تأخیر در ثبت سفارش کانتینر
- توقف طولانی برای بارگیری
- کمبود کشتی در زمانهای پیک
- تأخیر در مسیر بهدلیل شرایط آبوهوایی
در مسیر برگشت نیز بنادر ایران (خصوصاً بندرعباس) گاهی با ازدحام تخلیه مواجه میشوند که این موضوع زمان رسیدن کالا به انبار را طولانیتر میکند.
۳. ریسکهای جدی در حمل دریایی؛ از آسیب کانتینر تا رطوبت
حمل دریایی پرکاربردترین روش واردات از چین است، اما ریسکهای آن قابل چشمپوشی نیست:
الف) رطوبت و تعریق کانتینر
بارهای الکترونیکی، پارچه، چرم، قطعات فلزی و مواد شیمیایی بهشدت در معرض رطوبت قرار دارند.
ب) ضربه و جابهجایی بار
در امواج شدید، کانتینر تکانهای شدید دریافت میکند.
ج) افتادن کانتینر در مسیر
سالانه هزاران کانتینر از روی کشتیها به دریا سقوط میکنند (آمار جهانی).
د) گمشدن بخشی از بار در بندر
در مواردی که بار بهصورت LCL حمل میشود، ریسک آسیب و گمشدگی بیشتر است.
۴. مشکلات حمل هوایی؛ سریع اما پرهزینه
حمل هوایی بهترین روش برای کالاهای حساس است اما چالشهای خاص خود را دارد:
- قیمت بسیار بالا
- محدودیت وزن و ابعاد
- کمبود پرواز مستقیم
- تأخیرهای ناشی از تغییر خطوط پروازی
این روش برای کالاهای سبک، کوچک، گرانقیمت یا فوری مناسب است، اما استفاده گسترده از آن برای واردات عمده منطقی نیست.
۵. چالشهای مسیر زمینی چین–ایران
حمل زمینی از طریق قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان انجام میشود و اگرچه سریع است، اما:
- گمرکهای مرزی ازدحام دارند
- ریسک نوسانات قوانین ترانزیت بالاست
- هزینه سوخت و عوارض افزایش پیدا کرده
- جادههای طولانی و سخت باعث آسیبپذیری بار میشوند
به همین دلیل حمل زمینی توصیه میشود فقط برای کالاهای خاص استفاده شود.
۶. مشکلات ترخیص در ایران؛ از مدارک تا استاندارد
حتی اگر بار بدون مشکل از چین برسد، مرحله ترخیص گمرکی نیز معمولاً چالشبرانگیز است:
- نداشتن مدارک کامل (Packing List – Invoice – MSDS و…)
- نیاز به استاندارد اجباری برای برخی کالاها
- طولانی شدن فرایند کارشناسی
- اختلاف در تعرفه یا ارزشگذاری
- هزینههای اضافی انبارداری و دموراژ
ترخیص غیردقیق میتواند کل برنامه واردات را چند هفته عقب بیندازد.
۷. نداشتن بیمه مناسب؛ خطر بزرگ و پنهان
بسیاری از واردکنندگان برای کاهش هزینهها، بار را بدون بیمه کامل حمل میکنند.
اما در مسیر چین و ایران، این کار اشتباه بزرگی است.
بیمه کامل (A) در این مسیر ضروری است، زیرا حوادث جادهای، دریایی و بندری کاملاً قابلتکرار هستند.
جمعبندی
مسیر چین و ایران مسیر سادهای نیست؛ این مسیر ترکیبی از چالشهای قیمت، زمان، ریسک حمل، کیفیت بستهبندی و پیچیدگی ترخیص است.
واردکنندگان حرفهای با شناخت این ریسکها و همکاری با شرکتهای حمل معتبر، میتوانند بخش بزرگی از این خطرات را مدیریت کنند.
مدیا شتاب میتواند با ارائه مشاوره دقیق در انتخاب مسیر، روش حمل، هزینهها و مدارک، ریسک واردات شما را بهحداقل برساند.
